จากการที่เจ้าหน้าที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าบึงละหาน จังหวัดชัยภูมิ ลงพื้นที่สำรวจนกร่วมกับชุมชน เมื่อวันที่ 6-7 กรกฎาคม 2566 พบนกน้ำหลายชนิดอาศัยหากินในพื้นที่และอยู่ในช่วงทำรังวางไข่ เช่น นกเป็ดผีเล็ก นกอีแจว นกพริก นกตีนเทียน นกแอ่นทุ่งใหญ่ นกอีโก้ง

การสำรวจในครั้งนี้มีเรื่องที่น่าตื่นเต้นและน่ายินดีเป็นอย่างยิ่ง โดยพบนกอ้ายงั่วเข้ามาอาศัยหากินในบึงละหาน รวมฝูงมากกว่า 100 ตัว และพบว่ากำลังฟักไข่ เลี้ยงลูก นับได้มากกว่า 20 รังในบริเวณเดียวกัน ในแต่ละรังมีลูกนก 1-4 ตัว

นกอ้ายงั่วมักอยู่เป็นกลุ่มตามแหล่งน้ำ เช่น บึง อ่างเก็บน้ำ หรือแหล่งน้ำขนาดใหญ่ และอาจอยู่รวมกับนกชนิดอื่น ว่ายน้ำและดำน้ำได้ดีมาก ชอบเกาะตามกิ่งไม้แห้งใกล้กับแหล่งน้ำที่หากินหรือบริเวณแหล่งอาศัยเพื่อผึ่งแดดหรือไซ้ขนหลังจากว่ายน้ำและดำน้ำหาอาหาร

อาหารได้แก่ปลาชนิดต่างๆ จับปลาโดยใช้ปากที่แหลมและยาวแทงทะลุตัวปลา จากนั้นจะชูหัวและลำคอขึ้นเหนือน้ำ โยนปลาขึ้นไปในอากาศพร้อมกับอ้าปากรับ แล้วกลืนเข้าไปทั้งตัว นกอ้ายงั่วผสมพันธุ์ในช่วงฤดูฝนประมาณเดือนกรกฎาคมถึงเดือนตุลาคม ทำรังรวมกันเป็นกลุ่มตามต้นไม้สูง รังเป็นแบบง่ายๆ ใช้กิ่งไม้วางซ้อนกันตามง่ามไม้ขนาดใหญ่ มีไข่ 3-5 ฟอง และผลัดกันฟักไข่

นกอ้ายงั่ว จัดเป็นดัชนีชี้วัดความสมบูรณ์ของแหล่งน้ำ เพราะอาศัยอยู่ในบริเวณที่มีความอุดมสมบูรณ์ของปลาและสัตว์น้ำ พร้อมทั้งมีสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมปลอดภัย เป็นนกประจำถิ่นในประเทศไทย พบได้บางพื้นที่ มีสถานะใกล้ถูกคุกคามและเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง