เมื่อวันที่ 6 เมษายน พ.ศ.2325 ซึ่งตรงกับวันเสาร์ แรม 9 ค่ำเดือน 5 ปีขาล จุลศักราช 1144 ในขณะนั้น ทรงดำรงตำแหน่งเป็น “สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก” แล้วทรงขึ้นเสวยราชสมบัติเป็นพระมหากษัตริย์มีพระนามว่า "พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช" พระองค์ที่เป็น ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรีพระองค์แรก

ทรงมีพระราชดำริว่า ทางฝั่งตะวันออกของกรุงธนบุรี มีพื้นที่ที่ดีกว่าทางตะวันตก เพราะมีลำน้ำเป็นขอบเขตอยู่กว่าครึ่ง หากมีข้าศึกยกทัพมาติดถึงฝั่งพระนครก็จะทำให้ทำการต่อสู้และป้องกันได้ง่ายกว่าฝั่งตะวันตก จึงทรงโปรดเกล้า ฯ ให้สร้าง “กรุงรัตนโกสินทร์” ขึ้นและทรงได้สืบสานศิลปกรรมและสถาปัตยกรรมมาจาก ”พระราชวังหลวงของกรุงศรีอยุธยา“ โดยปัจจุบันเป็นที่รู้จักกันและเรียกขานกันว่า “กรุงเทพมหานคร“ หรือมีชื่อเต็มว่า “กรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยา มหาดิลกภพ นพรัตน์ราชธานีบุรีรมย์ อุดมราชนิเวศน์มหาสถาน อมรพิมานอวตารสถิต สักกะทัตติยะวิษณุกรรมประสิทธิ์” จนกินเนสบุ๊คจัดอันดับให้เป็นชื่อเมืองหลวงที่มีชื่อยาวที่สุดในโลก

 “วันจักรี” มีชื่อภาษาอังกฤษว่า ”Chakri Memorial Day“ ตรงกับวันที่ 6 เมษายนของทุกปี เป็นวันที่พสนิกรคนไทยได้ร่วมระลึกถึง พระมหาการุณาธิคุณของ “พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช” ทรงเป็นปฐมแห่งราชวงศ์จักรี ทรงกรีฑาทัพพร้อมพาราษฎรมาตั้งเมืองหลวงใหม่ ณ กรุงเทพมหานคร แล้วทรงอัญเชิญขึ้นเถลิงถวัลย์ราชสมบัติ ดำรงราชอาณาจักรสยามประเทศ แล้วทรงปราบดาภิเษก ขึ้นครองราชย์สมบัติและสถาปนาเป็นพระมหากษัตริย์เป็นองค์ปฐมแห่งราชวงศ์จักรี พระองค์แรกสืบทอดต่อจาก พระบาทสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และทรงสถาปนาตั้ง กรุงเทพมหานคร ขึ้นเป็นเมืองหลวงของประเทศไทยจวบจนถึงปัจจุบัน 

จนกระทั่งในปี พ.ศ.2461 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว(ร.5) ได้ทรงโปรดเกล้าฯ ให้หล่อพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทั้ง 4 พระองค์ 4 รัชกาล เพื่อประดิษฐานไว้ มหากษัตริย์ศึกได้ขึ้นเสวยราชสมบัติทรงพระนามว่า "พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช" ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรีพระองค์แรก

ต่อมา ทรงให้พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการตลอดประชาชนได้ร่วมถวายบังคมระลึกพระมหากรุณาธิคุณ เป็นธรรมเนียมปีละครั้ง ทรงโปรดเกล้าให้อัญเชิญไปประดิษฐานไว้บนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว(ร.6) ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ย้ายมาไว้ ณ ปราสาทพระเทพบิดร วัดพระศรีรัตนศาสดารามหรือ

”วัดพระแก้ว“ พร้อมกับพระบรมรูปของรัชกาลที่ 5 พระชนกนาถ ซึ่งรัชกาลที่ 6 ทรงโปรดให้ซ่อมจากพุทธปรางค์ปราสาทเพื่อจะได้นำพระบรมรูปมาตั้งได้โดยไม่เกิดความเสียหาย การซ่อมแซมก่อสร้างและประดิษฐานพระบรมรูปทั้ง 5 รัชกาล สำเร็จเป็นไปตามคาดหมาย วัดพระแก้วจึงมีพระบรมรูปของทั้ง 5 รัชกาลประดิษฐานอยู่เพื่อให้ประชาชนได้ทำการระลึกและสักการะเป็นธรรมเนียมที่สืบต่อกันมาทุกปี

ต่อมา ในเดือนเมษายน พ.ศ.2461 ทรงมีพระบรมราชโองการประกาศตั้ง พระราชพิธีถวายบังคมพระบรมรูปในวันที่ 6 เมษายน แล้วทรงโปรดฯ ให้วันที่ 6 เมษายนว่า "วันจักรี" 
พ.ศ.2475 ได้มีการเฉลิมฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ครบรอบ 150 ปี พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 ทรงมีพระราชดำริสร้างอนุสรณ์ เพื่อเป็นประโยชน์แก่ประชาชนส่วนรวม  

ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้สร้างสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาขึ้น และพระราชทานชื่อว่า "สะพานพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก" หรือ "สะพานพุทธ" ที่หลายคนรู้จัก พร้อมกับโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ซึ่งมีขนาดใหญ่กว่าพระองค์จริง 3 เท่าในลักษณะประทับนั่งบนพระที่นั่งให้ไว้กับชาวไทยมาจนปัจจุบัน